ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ(1)

Το Φθινόπωρο είναι μία από τις τέσσερις εποχές της εύκρατης ζώνης, η ενδιάμεση ανάμεσα στο καλοκαίρι και τον χειμώνα. Ξεκινά στο Βόρειο ημισφαίριο κατά την φθινοπωρινή ισημερία, στις 21 Σεπτεμβρίου και στις 21 Μαρτίου στο Νότιο ημισφαίριο. Αντίστοιχα στο Βόρειο τελειώνει στο χειμερινό ηλιοστάσιο στις 21 Δεκεμβρίου και στις 21 Ιουνίου στο Νότιο.
Ωστόσο, για τη μετεωρολογία οι μήνες Σεπτέμβριος, Οκτώβριος και Νοέμβριος στο βόρειο ημισφαίριο και Μάρτιος, Απρίλιος, Μάιος στο νότιο ημισφαίριο απαρτίζουν συμβατικά την εποχή του Φθινοπώρου.
Στην εύκρατη ζώνη το φθινόπωρο είναι η εποχή της συγκομιδής. Τα φυλλοβόλα δένδρα χάνουν το φύλλωμά τους, τα χρώματα στη φύση είναι διαφορετικά και ξεκινούν οι πρώτες βροχές, που προετοιμάζουν το έδαφος μεταφέροντας βαθύτερα τα άλατα, μεταλλικά στοιχεία και τις θρεπτικές ουσίες για την επερχόμενη σπορά

ΦΑΡΣΑ

ΜΙΚΡΟΣ ΗΡΩΑΣ

Για όσα έχουμε... ξεχνώντας όσα μας λείπουν ή νομίζουμε ότι μας λείπουν!!!

ΟΥΡΑΝΙΟ ΤΟΞΟ

Το ουράνιο τόξο είναι ένα πολύχρωμο οπτικό και μετεωρολογικό φαινόμενο, κατά το οποίο εμφανίζεται το φάσμα των χρωμάτων που συνθέτουν το ορατό φως στον ουρανό.
Το φαινόμενο εμφανίζεται όταν οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν πάνω σε σταγονίδια βροχής στην ατμόσφαιρα της Γης και αποτελεί ένα παράδειγμα διάθλασης, μετά από ανάκλαση.
Για να γίνει αντιληπτό το ουράνιο τόξο από παρατηρητή θα πρέπει να έχει στραμμένα τα νώτα του στον Ήλιο.
Αν και τα ουράνια τόξα εμφανίζουν μια ευρεία γκάμα χρωμάτων, τα πιο ευδιάκριτα είναι το κόκκινο, το το κίτρινο, το μπλε, δηλαδή τα βασικά χρώματα και το λουλακί το βιολετί και το πορτοκαλί.
Κατά ένα γνωστό ευρωπαϊκό μύθο, στη βάση του ουράνιου τόξου ένα τσουκάλι γεμάτο χρυσάφι περιμένει όποιον καταφέρει να φτάσει εκεί, πράγμα φυσικά αδύνατο καθώς το ουράνιο τόξο είναι οφθαλμαπάτη που δεν εντοπίζεται στο χώρο.
Συνήθως καταφέρνουμε να δούμε μόνο ένα μέρος του ουράνιου τόξου, το οποίο όσο χαμηλότερα βρίσκεται ο Ήλιος τόσο μεγαλύτερο φαίνεται. Μόνο όταν ο Ήλιος είναι ακριβώς στον ορίζοντα μπορούμε να το δούμε ολόκληρο, με τη χαρακτηριστική ημικύκλια καμπύλη του.

Στίχοι: Χάρης Ρώμας
Μουσική: Στέφανος Κορκολής
Πρώτη εκτέλεση: Γιώργος Λιανός, Δόμνα Κουντούρη

Άσε με να σε λέω κόκκινο
όπως το χρώμα της φωτιάς
όπως το αίμα της καρδιάς
και η ματιά η μεθυσμένη τα μεσάνυχτα

Κόκκινο σαν τον ουρανό
στον πυρετό το δειλινό
σαν το φιλί πάνω απ' τα χείλη τα μισάνοιχτα

Άσε με ουράνιο τόξο να σε πω
σημάδιο θείο που θα πει
η βροχή πως τέλειωσε
Άσε με να σου φωνάξω σ΄αγαπώ
ο πάγος γύρω απ΄την καρδιά μου πάει έλιωσε
Άσε με ουράνιο τόξο να σε πω

Άσε με να σε λέω θαλασσί
σαν μια θάλασσα αγκαλιές
ένα ποτάμι αφορμές
για να σου δείξω την αγάπη που ξεχύνεται
σαν μια αόρατη πηγή που ανασταίνει όλη την γη
σαν το κορμί που στο κορμί με πάθος χύνεται

Άσε με ουράνιο τόξο να σε πω
σημάδιο θείο που θα πει
η βροχή πως τέλειωσε
Άσε με να σου φωνάξω σ΄αγαπώ
ο πάγος γύρω απ΄την καρδιά μου πάει έλιωσε
Άσε με ουράνιο τόξο να σε πω

Ο ΑΡΧΑΙΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΝΑΟΣ

Ο ναός στην ελληνική αρχαιότητα ήταν η κατοικία του θεού, το κτίριο που στέγαζε το λατρευτικό άγαλμα μιας ή περισσότερων θεοτήτων, και όχι ο χώρος συνάθροισης των πιστών, όπως στο χριστιανικό κόσμο. Αυτό φανερώνει και το ουσιαστικό «ναός», που προέρχεται από το ρήμα «ναίω» (=κατοικώ). Το λατρευτικό άγαλμα τοποθετούνταν στο βάθος του ναού, πάνω στον κατά μήκος άξονα του κτιρίου.

Το γιγάντιο χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς, τοποθετημένο στο εσωτερικό του Παρθενώνα

Οι πιστοί συγκεντρώνονταν στον περιβάλλοντα χώρο έξω από το κτίριο του ναού, όπου βρισκόταν και ο βωμός για την προσφορά θυσιών και την άσκηση της λατρείας.

Εκτός από τους βωμούς που υπήρχαν έξω από ναούς, υπήρχαν και έξω από σπίτια. Εκεί πρόσφεραν φρούτα, γλυκίσματα, δημητριακά και μέλι τα οποία έκαιγαν αφού τα ράντιζαν με κρασί. Ύψωναν δε τα χέρια προς τους ουρανούς για να προσευχηθούν

Η βασική αυτή λειτουργική ιδιομορφία του ελληνικού ναού είναι σημαντική για την κατανόηση της αρχιτεκτονικής του, καθώς υπάρχουν μαρτυρίες ότι οι ναοί σχεδιάζονταν με βάση και το άγαλμα που επρόκειτο να στεγάσουν.
Σε αυτή τη λειτουργικότητα οφείλονται τα κύρια χαρακτηριστικά του ελληνικού ναού, που μπορούν να συνοψιστούν στα παρακάτω με γνώμονα τα μνημεία του 6ου-4ου αι. π.Χ.:

• μνημειακότητα και ταυτόχρονα γενική στενότητα του εσωτερικού χώρου.
• Ορθογώνια κάτοψη με επιμήκεις αναλογίες και απόλυτη συμμετρία εκατέρωθεν του κεντρικού άξονα του κτιρίου.
• Περισσότερη φροντίδα για την εξωτερική εμφάνιση παρά για το εσωτερικό.
• Είσοδος από την ανατολική πλευρά.
• Περιορισμένη τυπολογική διαφοροποίηση στη ναοδομία.

Οι πρώτοι ελληνικοί ναοί ήταν απλοί. Επίπεδη ξύλινη οροφή που στηρίζονταν σε στύλους από κορμούς δέντρων ενώ αργότερα χτίζονταν με τριγωνικές οροφές που στηρίζονταν καλύτερα και έδιναν στο ναό μεγαλύτερη αίγλη

Πυρήνας του ελληνικού ναού είναι ο σηκός, ένα κτίριο ορθογώνιας κάτοψης με είσοδο στην ανατολική στενή πλευρά. Στην απλούστερη μορφή του το κτίριο αυτό είναι μονόχωρο. Συνθετότερα αρχιτεκτονήματα περιλαμβάνουν ένα προθάλαμο, τον πρόναο, και ένα αντίστοιχο χώρο στην αντίθετη πλευρά, που δεν επικοινωνεί με τον κυρίως ναό, τον οπισθόδομο. Ανάμεσα στον οπισθόδομο, που είναι προσβάσιμος μόνο από το εξωτερικό του ναού, και τον κυρίως ναό (ή στη θέση του οπισθόδομου), βρίσκεται συχνά ένα δωμάτιο που επικοινωνεί με τον κυρίως ναό και είναι προσβάσιμο μόνο για τους ιερείς, το άδυτον.

Στην είσοδο του πρόναου και του οπισθόδομου βρίσκονται συνήθως κίονες. Αυτοί οι κίονες μπορεί να βρίσκονται ανάμεσα στις παραστάδες που σχηματίζουν οι πλευρικοί τοίχοι, οπότε ο ναός ονομάζεται εν παραστάσι, ή μπροστά από αυτές, οπότε ο ναός ονομάζεται πρόστυλος. Αν η κιονοστοιχία του πρόστυλου πρόναου επαναλαμβάνεται στον οπισθόδομο, τότε ο ναός ονομάζεται αμφιπρόστυλος.

Τύποι ελληνικών ναών ανάλογα με τον αριθμό χώρων και τη διάταξη των κιόνων στον πρόναο και στον οπισθόδομο

Σειρές κιόνων, που ονομάζονται περίστασις ή πτερόν, περιβάλλουν το σηκό απ' όλες τις πλευρές. Σ' αυτή την περίπτωση ο ναός ονομάζεται περίπτερος(εικ. 1). Αν ο ναός περιβάλλεται από διπλό πτερόν, τότε ονομάζεται δίπτερος(2). Κάποιοι ναοί περιβάλλονται από απλή κιονοστοιχία, που όμως έχει τοποθετηθεί σε τέτοια απόσταση από το σηκό, σαν να ήταν η εξωτερική κιονοστοιχία δίπτερου ναού. Αυτοί οι ναοί ονομάζονται ψευδοδίπτεροι(3). Ο διάδρομος που σχηματίζεται ανάμεσα στην κιονοστοιχία του πτερού και στους τοίχους του σηκού ονομάζεται πτέρωμα.

Στην αρχαία ελληνική αρχιτεκτονική υπήρχαν δύο ρυθμοί ναών. Ο δωρικός και ο ιωνικός. Έχουν σχεδόν τα ίδια τεχνικά εκτός από κάποιες διαφορές. Ο δωρικός είναι λιτός και αυστηρός με βαριές αναλογίες, ενώ αντίθετα ο ιωνικός χαρακτηρίζεται από ανάλαφρες αναλογίες και περισσότερη διακοσμητικότητα.

α) Η κρηπίδα και ο στυλοβάτης. Την κρηπίδα αποτελούν τρεις βαθμίδες (σκαλάκια) πάνω στις οποίες στηρίζονται οι κίονες. Η τελευταία βαθμίδα ονομάζεται στυλοβάτης, γιατί πάνω της "βαίνουν οι στύλοι".
β) Η βάση. Η βάση αποτελεί χαρακτηριστικό μόνο του ιωνικού ρυθμού. Βρίσκεται στο στυλοβάτη και πάνω της στηρίζεται ο κίονας.
γ) Ο κίονας. Ο κίονας στον ιωνικό ρυθμό αποτελείται από ραβδώσεις που καταλήγουν σε καμπύλες, ενώ στο δωρικό ρυθμό οι ραβδώσεις καταλήγουν σε ακμές (μύτες).
δ) Το κιονόκρανο. Ο κίονας καταλήγει στο κιονόκρανο. Στο δωρικό ρυθμό αποτελείται από τον εχίνο και τον άβακα, ενώ στον ιωνικό από τις έλικες και τον άβακα. Το κιονόκρανο του δωρικού είναι πιο "βαρύ" ενώ του ιωνικού περισσότερο χαριτωμένο. Είναι εμπνευσμένοι δε οι έλικες από τα κοχύλια αλλά και από άλλα ελικοειδή αντικείμενα που υπάρχουν στη φύση

ε) Το επιστύλιο. Το επιστύλιο είναι ένα παραλληλόγραμμο κομμάτι μαρμάρου που συνδέει τους κίονες και λέγεται έτσι γιατί βρίσκεται "επί των στύλων".
στ) Τα τρίγλυφα και οι μετόπες - Η ζωφόρος.
Στο δωρικό ρυθμό μετά από το επιστύλιο έχουμε τα τρίγλυφα και τις μετόπες. Τρίγλυφο είναι μια ορθογώνια πλάκα μαρμάρου, η οποία έχει 3 κατακόρυφες γλυφές, δύο ολόκληρες και δύο ημιγλυφές δεξιά και αριστερά. Μετόπη είναι μια ορθογώνια πλάκα μαρμάρου, η οποία μπορεί να έχει ανάγλυφη ή γραπτή διακόσμηση. Στο τμήμα που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο κίονες αντιστοιχούν 2 μετόπες και 3 τρίγλυφα.

Στον ιωνικό ρυθμό μετά το επιστύλιο έχουμε τη ζωφόρο, δηλαδή μια ζώνη από ανάγλυφες πλάκες. Ονομάζεται ζωφόρος επειδή φέρει ζωή.

τμήμα της δυτικής ζωφόρου του Παρθενώνα. Απεικονίζονται άντρες με τα άλογα τους, που προετοιμάζονται για αγώνες(ο Παρθενώνας είναι ο μοναδικός δωρικός ναός που έχει και ζωφόρο)

ζ) Το γείσο. Το γείσο προεξέχει και προστατεύει από το νερό της βροχής τα τρίγλυφα και τις μετόπες ή τη ζωφόρο. Κάτω από το γείσο υπάρχουν οι πρόμοχθοι με τις σταγόνες. Κάθε πρόμοχθος έχει πλάτος ίσο με τα τρίγλυφα και τις μετόπες και φέρει 18 συνήθως σταγόνες σε τρεις σειρές (3Χ6). Υπάρχουν βεβαίως και μνημεία με λιγότερες σταγόνες (3Χ4) η (3Χ3) ή ακόμη και (3Χ5)

Το επιστύλιο, τα τρίγλυφα και οι μετόπες ή η ζωφόρος και το γείσο αποτελούν το θριγκό.

η) Το αέτωμα ή τύμπανο. Πρόκειται για το τριγωνικό τμήμα στο πάνω μέρος της πρόσοψης ενός ναού. Ονομάστηκε αέτωμα γιατί το σχήμα του παραπέμπει σε αετό με ανοιγμένα τα φτερά. Απαντάται και στους δύο τύπους ναών.

τμήμα του δυτικού αετώματος του Παρθενώνα. Παριστάνει τη διαμάχη Αθηνάς και Ποσειδώνα για το ποιος θα γίνει προστάτης της Αθήνας

Τέλος δε θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι αρχαίοι έβαφαν τους ναούς (εκτός από τους κίονες και το επιστύλιο) με έντονα χρώματα, κυρίως κυανό και κόκκινο, όπως άλλωστε έβαφαν και τα αγάλματα.

Ιδιαίτερα περίτεχνος ναός ιωνικού ρυθμού που χτίστηκε στην Ιωνία της Μικράς Ασίας

ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΝΑΟΙ